Kronborg – Zamek Hamleta

Ze średniowieczną twierdzą Kronborg związanych jest wiele legend. Domniemywa się, że to właśnie one zainspirowały Williama Szekspira do napisania najznamienitszego dramatu epoki elżbietańskiej. Samotna forteca wzniesiona na duńskim cyplu, wysunięta daleko w kierunku morza, od zawsze budziła podziw wśród żeglarzy przepływających cieśniną Sund. Obecnie Kronborg uważany jest za jedną z najważniejszych renesansowych budowli w Północnej Europie.

Zamek Hamleta – Elsynor

Duńskie miasto Helsingør, położone czterdzieści kilometrów od Kopenhagi, swoją sławę zawdzięcza nie tylko przybywającym tu tłumnie żeglarzom, ale przede wszystkim najwybitniejszemu pisarzowi literatury angielskiej. Port morski, leżący w cieśninie Sund, oddzielającej Danię od Szwecji wąskim przesmykiem, stał się tłem wydarzeń, mających miejsce w sztuce wystawianej w teatrze The Globe. Czytelnikom szekspirowskiego dramatu twierdza Kronborg znana jest pod nazwą Elsynor. Wewnątrz średniowiecznych murów rozgrywa się niemal cała akcja „Hamleta”. Burzliwa historia zamku sprzyja snuciu opowieści o śmierci, zdradzie, zemście, namiętności i niespełnionej miłości.

W 1420 roku Eryk Pomorski, ówczesny król Danii, Szwecji i Norwegii, wydał rozkaz wniesienia fortecy budzącej podziw i trwogę wśród marynarzy, chcących przepłynąć cieśninę bez szwanku. Musieli oni każdorazowo zacumować w porcie Helsingør, by uiścić podatek z tytułu przeprawy. W innym wypadku nieproszony statek był zatapiany pociskiem wystrzelonym z przybrzeżnej armaty. Lokalizacja zamku położonego na najbardziej uczęszczanym naturalnym szlaku morskim miała więc znaczenie strategiczne.

Twierdza w Helsingør

W latach 1574-1585, z inicjatywy króla Fryderyka II Oldenburga, rezydencja książęca przeszła gruntowną renowację, nadającą zamkowi renesansowy charakter. Prace budowlane zostały zlecone niderlandzkiemu architektowi – Antoniemu van Obberghen, flamandzkiemu artyście – Hansowi Hendrikowi van Paesschen oraz Gertowi van Groningen, nadzorującemu prace rzeźbiarskie. Wówczas to nazwę książęcej rezydencji zmieniono z Krogen na Kronborg. W 1629 roku wielki pożar strawił znaczną część budynku, który całkowicie odrestaurowano dopiero w 1639 roku za czasów panowania króla Chrystiana IV Oldenburga.

Podczas wojny duńsko-szwedzkiej, trwającej w latach 1658-1660, twierdza została zdobyta przez armię dowodzoną przez Karola Gustawa. Szwedzi zabrali najcenniejsze dzieła sztuki, traktując je jako zdobycz wojenną i wywożąc z Helsingør w głąb swego kraju. Z dziedzińca zamkowego zniknęły bogato zdobione fontanny, zaś z sali balowej obrazy zamówione przez Chrystiana IV, słynącego ze swego rozrzutnego usposobienia. Lata 1739-1900 były niechlubnym okresem w historii Kronborg. Twierdza pełniła wówczas funkcję rygorystycznego więzienia. Skazańcy spędzający noce w zimnych i wilgotnych lochach, za dnia pracowali umacniając zamkowe fortyfikacje. Od 1785 do 1922 roku na terenie warowni powstały koszary, zaś budynek oddano w ręce wojska. Po kolejnej w historii gruntowej renowacji, obiekt został otwarty dla zwiedzających, zaś w 2000 roku uplasował się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Od tamtej pory uważany jest za jedną z najpiękniejszych twierdz powstałych w średniowieczu na terenie Skandynawii.

Perła renesansowej architektury

Twierdza w Helsingør swój ostateczny wygląd zawdzięcza królowi Fryderykowi II z dynastii Oldenburg, który był mecenasem sztuki. W XVI wieku zamek Hamleta został poddany kolejnej kosztownej przebudowie, skutkującej powstaniem wystawnych apartamentów królewskich i najdłużej sali w Europie, liczącej ponad sześćdziesiąt metrów długości. Wnętrza wyposażono w misternie zdobione holenderskie meble oraz renesansowe globusy. Całość utrzymano w stylu niderlandzkiego manieryzmu.

Obecnie za zamkowymi murami w okresie letnim regularnie wystawiany jest słynny spektakl Williama Szekspira. Turyści przybywający do północno-wschodniej Zelandii zwiedzają także Katedrę Świętego Olafa, Kościół Świętej Anny i Klasztor Karmelitów w Helsingør. Warto też udać się na spacer po brukowanych uliczkach i zabytkowych wałach pośród portowych zabudowań. W Helsingør mieści się również siedziba duńskiego muzeum handlu i historii żeglugi morskiej od czasów średniowiecza po współczesność. Zgromadzono tu imponujące zbiory urządzeń nawigacyjnych, modele statków, obrazy marynistyczne oraz zachowaną dokumentację z XVI wieku. Architektom projektującym obiekt muzealny udało się oddać charakter miasta, od zawsze związanego z morzem.

Legenda o rycerzu zaklętym w skale

Oprócz zjawy króla Hamleta, błąkającej się nocą po Elsynorze, zamek Kronborg nawiedzają duchy znacznie starsze, niż opisane w dramacie szekspirowskim. W mieście Helsingør usłyszeć można również opowieść o Holgerze Danske – najznamienitszym duńskim żołnierzu, którego duch został zaklęty w skale, by ponownie obudzić się, gdy trzeba będzie stanąć w obronie kraju. Rycerz po raz pierwszy wspomniany we francuskiej „Pieśni o Rolandzie” z 1060 roku należał do świty Karola Wielkiego, wiernie służąc swemu królowi. Rzeźba legendarnego bohatera narodowego, znanego jako Hrabia Ogier Duński, znajduje się na terenie twierdzy Kronborg.

Zamek Hamleta jest otwarty dla zwiedzających od wtorku do niedzieli w okresie od listopada do marca, za wyjątkiem 24, 25 i 31 grudnia oraz 1 stycznia. Od czerwca do sierpnia wycieczki z przewodnikiem odbywają się od godziny 10:00 do 17:30. W pozostałe miesiące do godziny 16. Od kwietnia do końca października kasy biletowe czynne są codziennie. Wstęp dla osoby dorosłej kosztuje 80 DKK, czyli niecałe 45 PLN. Podstawowa trasa wycieczkowa obejmuje królewskie sypialnie, salę balową, schron zamkowy oraz kaplicę. Za wejście do Muzeum Morskiego Danii trzeba dopłacić 70 DKK, jednak podopieczni do lat siedemnastu zwiedzają wówczas za darmo. Dodatkową atrakcję stanowi również osiemnastowieczny ogród oraz symboliczny grób księcia Hamleta, któremu twierdza Kronborg zawdzięcza swą sławę.